Thời gian qua, số vụ án bị hủy, sửa của Tòa án nhân dân (TAND) các cấp tỉnh Cà Mau khá cao. Có bản án tuyên không rõ, có sai sót, dẫn đến khó khăn trong thi hành. Một số vụ sau khi xét xử đã gặp phản ứng khá gay gắt, tạo dư luận không tốt về hoạt động của TAND. Việc chậm thi hành án cũng gây phiền hà, làm mất lòng tin của người dân và đơn thư khiếu nại, tố cáo tăng, kéo dài, vượt cấp...

Trước thực tế trên, không chỉ nghe ngành Tòa án báo cáo tại các kỳ họp HĐND, Ban Pháp chế HĐND tỉnh đã thành lập nhiều đoàn giám sát để xem xét tình hình thực thi pháp luật trong quá trình xét xử của TAND tỉnh, công tác thi hành án dân sự. Đây là lĩnh vực mang tính chuyên môn sâu, đòi hỏi đại biểu phải am hiểu pháp luật, trong khi đó trình độ chuyên môn của thành viên Ban Pháp chế chưa đồng đều, ít người am hiểu công tác này, thời gian giám sát lại có hạn. Việc xem xét các vụ án cụ thể rất phức tạp, có những vụ đã qua nhiều lần xét xử ở cấp sơ thẩm, phúc thẩm. Để đánh giá chính xác nguyên nhân, đưa ra được những kiến nghị xác đáng, khả thi, Ban Pháp chế HĐND tỉnh đã lựa chọn những đại biểu có chuyên môn, am hiểu sâu lĩnh vực tư pháp tham gia Đoàn giám sát, ngoài ra còn mời đại diện ngành liên quan, nhất là những cán bộ, chuyên viên có kinh nghiệm để giúp Ban xem xét kỹ vấn đề.

Đoàn giám sát chú trọng thu thập thông tin từ nhiều nguồn để nắm nội dung từng vụ việc cụ thể, xác định căn cứ pháp luật giải quyết những vấn đề liên quan. Trong quá trình giám sát, Ban Pháp chế HĐND tỉnh tập trung xem xét nguyên nhân và trách nhiệm của người đứng đầu dẫn đến các bản án dân sự của TAND tỉnh bị kháng nghị, bị hủy, sửa... Đối với những vụ việc có đơn thư khiếu nại của công dân, Ban trực tiếp làm việc với người khiếu nại để tìm hiểu, thu thập thông tin, chứng cứ, tiến hành xác minh, thu thập tài liệu. Quá trình làm việc nghiêm túc, khách quan, Ban đã đánh giá, chỉ rõ nguyên nhân án bị hủy, sửa, án dân sự tồn đọng quá hạn luật định và kiến nghị nhiều biện pháp thiết thực, được TAND tỉnh tiếp thu, góp phần nâng cao chất lượng công tác xét xử. Tỷ lệ án bị hủy, sửa năm 2010 có giảm so với năm 2009 (án hủy giảm 13 vụ, án sửa giảm 31 vụ).

Qua giám sát, xác minh các vụ khiếu nại, tố cáo của công dân liên quan đến việc giải quyết của TAND tỉnh và TAND cấp huyện, Ban Pháp chế HĐND tỉnh đã làm sáng tỏ một số vụ việc, kiến nghị điều chỉnh một số bản ản của TAND tỉnh và TAND cấp huyện. Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Ban Pháp chế HĐND tỉnh đã có 15 kiến nghị đối với Chánh án TAND Tối cao và đã được TAND Tối cao chấp nhận kháng nghị theo trình tự giám đốc thẩm, quyết định hủy 13 bản án dân sự sơ thẩm và phúc thẩm của TAND tỉnh và một số TAND cấp huyện của tỉnh Cà Mau, trong đó có: hủy bản án phúc thẩm giữ nguyên bản án sơ thẩm vụ tranh chấp đất đai giữa bà Huỳnh Thị Ngâu với ông Lâm Ngọc Quân ở khóm 9, huyện Thới Bình; hủy bản án sơ thẩm và phúc thẩm vụ tranh chấp đất giữa ông Nguyễn Văn Lù với ông Nguyễn Thanh Vân ở ấp 3, xã Thới Bình, huyện Thới Bình; hủy án sơ thẩm và phúc thẩm vụ tranh chấp quyền sở hữu nhà và quyền sử dụng đất giữa ông Mã Hùng Việt với bà Cao Kim Tư ở phường 9, TP Cà Mau...

Thực tế cho thấy, giám sát việc tuân thủ pháp luật trong xét xử và thi hành án dân sự rất khó khăn, phức tạp, nhưng với sự quan tâm, giám sát thường xuyên của Ban Pháp chế HĐND tỉnh đã thu được kết quả thiết thực, góp phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân.

Phạm Ngọc